Bron: Delft, B. van, 2004. Humusvormen. Beschrijving en classificatie van humusprofielen voor ecologische toepassing. Alterra, Wageningen.
Organische stof kringloop en humusprofiel.
De ontwikkeling van de vegetatie wordt voor een groot deel gestuurd door eigenschappen van de standplaats die zijn samen te vatten in termen als ‘vochttoestand’, ‘voedselrijkdom’, ‘zuurgraad’ en ‘saliniteit’ (zoutgehalte). Deze standplaatseigenschappen zijn ook van grote invloed op de organische stofkringloop en daarmee op de snelheid waarmee nutriënten die in de organische stof zijn opgeslagen weer ter beschikking komen van de vegetatie. Verschillen in aanvoer van vers organisch materiaal en afbraaksnelheid resulteren in een aantal lagen, of ‘horizonten’ die in de bodem herkend kunnen worden. Er kunnen meerdere lagen boven elkaar voorkomen die samen het ‘humusprofiel’ vormen. Door het humusprofiel te beschrijven verzamelen we dus informatie over de organische stofkringloop en indirect over standplaatseigenschappen die bepalend zijn voor de vegetatie.
Wat zijn humusvormen?
Door het humusprofiel te bestuderen in relatie tot kenmerken van de standplaats en de vegetatie kunnen we veel informatie verkrijgen over het functioneren van het ecosysteem. Hiervoor volstaat het om een goede beschrijving van het humusprofiel te maken. Als we echter humusprofielen van verschillende locaties willen vergelijken, of zelfs in kaart willen brengen, hebben we behoefte aan een indeling van humusprofielen die vergelijkbare eigenschappen hebben. Voor dat doel hebben we een humusvormclassificatie opgesteld. Hiermee kunnen humusprofielen ingedeeld worden bij een humusvorm. De humusvorm is een eenheid in de typologie, vergelijkbaar met de eenheid van een bodemkaart of een vegetatietype. Voor de classificatie wordt het deel van het humusprofiel tot 40 cm – mv. beschouwd. In onderstaande figuur is dit schematisch weergegeven. Het bodemprofiel omvat het gehele profiel tot minimaal 120 cm – mv., het humusprofiel beschrijft alle organische stof houdende lagen en voor de humusvorm vergelijken we voorkomen en dikte van de horizonten tot 40 cm – mv.
Wat kunnen we ermee?
Omdat de humusprofielontwikkeling, via het bodemleven en de organische stofkringloop, gestuurd wordt door standplaatseigenschappen (vocht, zuurgraad, nutriënten, saliniteit) is het humusprofiel een bruikbare indicator voor deze standplaatseigenschappen. Daardoor kunnen we uit het humusprofiel veel afleiden over het ecologische functioneren van de standplaats. Om die reden hebben wij het instrument ‘humusprofielen’ opgenomen in de gereedschapskist van de 'Ecologische bodemtypologie'. Afhankelijk van de 'Fysiografische eenheid' waarbinnen een standplaats voorkomt en de aard van de vragen die gesteld worden kunnen verschillende gereedschappen ingezet worden om de mogelijkheden en het functioneren van de standplaats te beschrijven.